De verwachtingen voor 2023

2022 is een (beurs)jaar dat we niet snel zullen vergeten. Daar waar het begin van het jaar nog in het teken van COVID stond, kwamen er met de oorlog in de Oekraïne en historisch hoge inflatiecijfers wereldwijd, twee grote verstoringen bij. De financiële markten waren helaas niet immuun tegen deze verstoringen.

Afbeelding 1: Inflatiecijfers wereldwijd begin december 2022, bron: Visual Capatalist.

In de eerste maanden van het jaar ontstonden er, mede door COVID, grote problemen in de toeleveringsketens. Voor winkels en hun leveranciers was het daarom zeer lastig om hun aanbod goed af te stemmen op de vaak schommelende vraag van de klant. In februari startte de oorlog in Oekraïne. Die leidde tot een ongekende voedsel- en energiecrisis. Hoge energieprijzen zorgden ervoor dat de toch al oplopende inflatie harder opliep met als gevolg een piek van iets meer dan 17% in september. Dit leidde weer tot renteverhogingen door de centrale banken, met als doel de stijging van de inflatie af te remmen. 

Doorgaans zijn er spreidingsvoordelen te behalen door zowel in aandelen als obligaties te beleggen. Aandelen moeten het rendement leveren en obligaties moeten het portefeuillerisico verlagen. Het is veilig om te concluderen dat daar dit jaar geen sprake van was. Obligaties daalden net zo hard als de aandelen. De meest gevolgde wereldwijde aandelenindex, de MSCI World (gemeten in euro), daalde met meer dan 12% (2021: +31,6%). De obligatiebeurzen hadden het nog zwaarder. De Bloomberg Euro Aggregate Bond Index daalde met 17%, waarmee 2022 het slechtste jaar ooit was voor de index.  

Dit vertaalde zich uiteraard ook in de rendementen in de beheerportefeuilles van NNEK. De meest offensieve strategie, waar voor 100% in aandelen wordt belegd, behaalde over 2022 een rendement van -16,6%. Daarmee eindigde deze strategie van NNEK aan de bovenzijde van de bandbreedte van de zeer offensieve strategieën van haar collega-instellingen: bandbreedte van -14% tot -25%. Desondanks doen we dit jaar onder voor de MSCI World, de meest gevolgde aandelenindex. Dit is grotendeels te verklaren door de underperformance van de satellieten in onze strategieën, die in voorgaande jaren juist heel goed presteerden.   

Ook de defensieve portefeuilles hadden het erg lastig in 2022. Renteverhogingen door de centrale banken beïnvloedden de kapitaalmarktrente, wat op zijn beurt —voor obliagtiebegrippen— voor gigantische dalingen in de obligatiekoersen zorgde. De Zeer Defensieve portefeuille deed het met -11,1% nog een stuk beter dan de Bloomberg Euro Aggregate Bond Index en dat kwam voornamelijk door de sterke prestaties van onze High Yield en Asset Backed Securities fondsen.  

Goede prestaties maken fondsen echter niet onaantastbaar. Anderzijds schrijven wij fondsen die het slecht doen in een jaar niet direct af. Wij monitoren continu onze portefeuilles en onderzoeken doorlopend of onze beleggingsoplossing nog de beste keuze is. Uiteraard als het blijkt dat we tot een ander onderzoeksresultaat komen, passen we het vanzelfsprekend aan. 

Wat kunt u als belegger verwachten in 2023? 

Laten we vooropstellen: voorspellen kunnen we niet, en onverwachte gebeurtenissen, positief of negatief, kunnen van grote invloed zijn op de beleggingsrendementen. 

Basisscenario 

Onze algemene verwachting is dat het basisscenario leidt tot herstellende aandelenbeurzen. De meeste (en grootste) renteverhogingen zijn achter de rug en de inflatie zal niet verder oplopen, eerder afnemen. Wij gaan ervanuit dat de oorlog in Oekraïne niet over zal slaan naar de Eurozone. We geloven niet dat de oorlog wederom een continentwijde crisis zal creëren als in 2022 met de voedsel en energiecrisis. Ook verwachten wij niet dat China Taiwan zal invallen. We gaan er wel van uit dat de COVID gevallen in China in het eerste half jaar de Chinese economie nog zal remmen, wat een giga-groei van dit land, zoals we eerder hebben gezien, in de weg zal staan. De Chinese economie zal vervolgens echter stoom oppikken en het jaar eindigen met GDP-groei tussen de 1-6%.  

In het Westen verwachten wij dat zowel de FED als de ECB nog met een stuk of drie 25-50 basispunt renteverhogingen zullen komen tot medio 2023. Daarna rekenen wij op een stagnatie van de renteverhogingen alvorens de centrale banken eind van het jaar met renteverlagingen komen. Wij denken niet dat de energieprijzen, de grootste drijvers van inflatie het afgelopen jaar, de recordhoogtes van 2022 zullen bereiken. Wel verwachten wij dat de energieprijzen structureel hoger zullen blijven dan pre-COVID tijden. Daarnaast rekenen wij nog op de looninflatie die is uitgebleven ondanks het feit dat werkloosheid zowel in de VS als in Europa op recordlaagtes ligt. We zullen als gevolg zien dat de inflatie zal dalen, maar (nog) niet onder de 2%.   

Wij gaan, net als de brede markt, uit van een lichte recessie in 2023 en trage groei (GDP-groei tussen 0-1%) in de VS en Europa. Voor aandelenbeurzen rekenen we op een groei tussen de 2 en 10% (MSCI World). 

Negatief scenario 

Een negatief scenario blijft echter mogelijk. Indien het de centrale banken niet lukt om de inflatie fors omlaag te krijgen, kan het voorkomen dat de rentes over het hele jaar (alhoewel in kleine maten) verhoogd zullen blijven worden.  

Nieuwe, momenteel niet geprijsde renteverhogingen zullen wederom tot een daling in de obligatiemarkten leiden. Stijgende rentes kunnen ook oorzaak zijn voor het dieper uitvallen van een recessie met een daling van de wereldwijde economie over 2023 als gevolg. Bedrijven hebben vrijwel alle verhogingen in de kosten in 2022 doorberekend aan de klant. Nieuwe verhogingen zouden echter kunnen betekenen dat ze moeten bezuinigen in loonkosten. Gezien de ‘perfecte werkgelegenheid’ in Europa en de VS zal dit in extreme gevallen moeten voorkomen willen we over een economische crisis spreken. Een sterk oplopende werkloosheid is zeker voor te stellen.  

Een escalatie van de oorlog in Oekraïne over het Europese continent, óf een mogelijke invasie van China in Taiwan kunnen zorgen voor verdere onvoorziene crisissen en klappen op de aandelenbeurzen. Een dergelijke invasie van China zal samengaan met sancties tegen dit land. Amerikaanse en Europese bedrijven importeren niet alleen massaal uit China, vaak vindt een deel van het bedrijfsproces ook plaats in dit land.  

In het negatieve scenario gaan wij uit van een GDP-ontwikkeling van zowel de VS als Europa tussen -3 en 0%. De MSCI World projecteren wij in dit geval tussen -10 en 2%. 

Positief scenario 

Uiteraard houden we ook rekening met een positief scenario. Als het blijkt dat de inflatie van de energieprijzen ook de oorzaak was voor de ontwikkeling van de andere inflatie componenten zoals core goods, core services en voedsel, zal met het wegvallen van het energie effect op de inflatie ook direct de totaalinflatie fors dalen. Dit zal reden zijn voor de centrale banken om eerder te beginnen met verlagen van de rentes.  

De verlaging van de korte rente zal op zijn beurt zorgen voor een dalende kapitaalmarktrente. Een dalende kapitaalmarktrente gaat hand in hand met een stijging van de obligatiekoersen. Goed voor de obligatiemarkt dus. Een dalende kapitaalmarktrente leidt ook weer tot een lagere disconteringsvoet, wat gunstig is voor aandelen (met name groeiaandelen). In dit geval zullen de aandelenbeurzen een nog sterker herstel kunnen neerzetten. Een eind aan de oorlog in Oekraïne en/of een lichte, korte COVID-golf in China zijn andere gevallen die de bevordering van de wereldwijde economie kunnen versterken.  

Bij een positief scenario gaan wij uit van een sterkere stijging van zowel de economie (VS en Europa) als de aandelenbeurzen. De MSCI World projecteren wij in het positieve scenario tussen 10 en 22%.